Bụi mịn là gì? Làm cách nào để không gian phòng giảm bụi mịn?

Bụi mịn là gì? Bụi mịn ảnh hưởng như thế nào để sức khỏe hô hấp? Có cách nào để cải thiện chất lượng không khí, giảm thiểu bụi mịn hay không?

Tất cả sẽ được Nefa giải đáp chi tiết từ A – Z ngay trong bài viết sau đây, hãy cùng tham khảo nhé!

Bụi mịn là gì?

Bụi mịn hay Particulate Matter (PM) là các hạt vật chất vô cơ và hữu cơ ở thể rắn hoặc lỏng có kích thước siêu nhỏ với đường kính dưới 10 micromet (µm) bay lơ lửng trong không khí. Do đó, bụi mịn dễ dàng xâm nhập sâu vào hệ hô hấp gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã nhiều lần cảnh báo về nguy cơ từ ô nhiễm bụi mịn, đặc biệt tại các đô thị lớn nơi mật độ xe cộ và hoạt động công nghiệp cao. Việc theo dõi chỉ số bụi mịn đã trở thành một phần quan trọng trong đánh giá chất lượng môi trường sống trong thời buổi hiện nay.

Kích thước các loại bụi mịn phổ biến

Để hiểu sâu hơn về bụi mịn, chúng ta cần phân biệt các loại bụi mịn dựa trên kích thước hạt. Có 3 loại bụi mịn phổ biến, PM10, PM2.5 và PM1.0, mỗi loại có đặc điểm và mức độ nguy hiểm riêng.

Bụi mịn PM1.0

Bụi mịn PM1.0 là loại bụi siêu mịn có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 1 micromet. Đây là loại bụi nguy hiểm nhất do kích thước cực nhỏ, chỉ bằng 1/70 đường kính sợi tóc người.

Bụi mịn PM1.0 có khả năng xâm nhập trực tiếp vào máu qua phế nang phổi, di chuyển đến tim, não và các cơ quan nội tạng khác. Nguồn gốc chính của bụi PM1.0 bao gồm khói xe máy, ô tô, khói nhà máy, khói thuốc lá và quá trình đốt cháy nhiên liệu.

Do kích thước siêu nhỏ, bụi mịn PM1.0 có thể lưu lại trong không khí trong thời gian dài và di chuyển xa hàng trăm kilomet. Đây là loại bụi mịn khó lọc nhất, đòi hỏi hệ thống lọc không khí công nghệ cao mới có thể loại bỏ hiệu quả.

Bụi mịn PM2.5

Bụi mịn PM2.5 là loại bụi mịn có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 2.5 micromet, tương đương 1/30 đường kính sợi tóc. Loại này có khả năng xâm nhập sâu vào phổi, đến phế nang và có thể thấm vào hệ tuần hoàn máu. 

Bụi mịn PM2.5 chủ yếu đến từ khói thải xe cộ, hoạt động công nghiệp, đốt rác thải, đốt rơm rạ, và các phản ứng hóa học trong khí quyển.

Theo WHO, nồng độ bụi mịn PM2.5 trong không khí không nên vượt quá 15 µg/m³ (trung bình 24 giờ). Tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, chỉ số bụi mịn PM2.5 thường xuyên ở mức cảnh báo, đặc biệt vào mùa đông và giờ cao điểm giao thông.

Bụi mịn PM10

Bụi mịn PM10 là loại bụi mịn có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 10 micromet, tương đương 1/7 đường kính sợi tóc người. So với PM2.5 và PM1.0, PM10 có kích thước lớn hơn nhưng vẫn đủ nhỏ để xâm nhập vào hệ hô hấp.

Loại này chủ yếu lắng đọng ở họng, khí quản và phế quản, gây kích ứng và viêm nhiễm đường hô hấp trên. Nguồn gốc của bụi mịn PM10 bao gồm bụi đường, bụi xây dựng, phấn hoa, bào tử nấm mốc, tro bụi công nghiệp và hoạt động nông nghiệp.

Mặc dù ít nguy hiểm hơn PM2.5 và PM1.0, bụi mịn PM10 vẫn gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, đặc biệt với người mắc bệnh hô hấp, tim mạch hoặc có hệ miễn dịch yếu. WHO khuyến cáo nồng độ bụi PM10 không nên vượt quá 45 µg/m³ (trung bình 24 giờ).

Nguyên nhân bụi mịn xuất hiện nhiều

Để bảo vệ sức khỏe trước nguy cơ bụi mịn, bạn cần phải biết nguyên nhân gốc rễ để biết cách phòng tránh.

• Từ giao thông vận tải: Khói thải từ động cơ đốt trong của xe máy, ô tô, xe tải chứa hàm lượng bụi mịn PM2.5 và PM1.0 cao. Phanh xe và ma sát lốp với mặt đường cũng tạo ra lượng lớn bụi siêu mịn.
• Từ hoạt động công nghiệp: Nhà máy, xí nghiệp sản xuất, nhà máy nhiệt điện, lò gạch, lò vôi thải ra khối lượng khổng lồ bụi mịn các loại qua khói thải và quá trình sản xuất.
• Từ đốt sinh khối: Đốt rơm rạ, đốt rác thải, nấu ăn bằng củi, than tổ ong là nguồn phát thải bụi mịn đáng kể, đặc biệt tại nông thôn và vùng ven đô.
• Từ xây dựng: Hoạt động xây dựng, phá dỡ công trình, vận chuyển vật liệu xây dựng tạo ra nhiều bụi mịn PM10 và PM2.5.
• Từ tự nhiên: Bụi trong đất cát, tro cháy rừng, phấn hoa và bào tử nấm cũng là nguồn bụi mịn tự nhiên, tuy nhiên chiếm tỷ lệ nhỏ hơn nhiều so với nguồn nhân tạo.
• Từ các phản ứng hóa học: Các khí thải như SO2, NOx, VOCs trong không khí có thể phản ứng tạo thành bụi mịn thứ cấp, góp phần gia tăng ô nhiễm bụi mịn.

Tác hại khôn lường của bụi mịn

Từ những đặc điểm nguy hiểm nêu trên nên bụi mịn mang đến nhiều tác hại ảnh hưởng nghiêm trọng của sức khỏe chúng ta.

Gây dị ứng

Bụi mịn là tác nhân hàng đầu gây dị ứng phổ biến, đặc biệt với người có cơ địa nhạy cảm. Khi hít phải bụi siêu mịn, hệ miễn dịch phản ứng quá mức gây viêm mũi dị ứng, hen suyễn, viêm da cơ địa, ngứa mắt, chảy nước mũi. 

Gây hại cho phổi

Bụi mịn gây tổn thương nghiêm trọng cho hệ hô hấp. Loại bụi PM2.5 và PM1.0 xâm nhập sâu vào phế nang, gây viêm phổi, giảm chức năng hô hấp và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh phổi mãn tính.

Tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm bụi mịn có thể dẫn đến bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), viêm phế quản mãn tính, xơ phổi và thậm chí ung thư phổi. Nghiên cứu cho thấy cứ tăng 10 µg/m³ bụi mịn PM2.5 trong không khí, nguy cơ ung thư phổi tăng 9%.

Làm hại cho tim

Bụi mịn không chỉ ảnh hưởng phổi mà còn gây hại nghiêm trọng cho tim mạch. Bụi mịn PM2.5 và PM1.0 có thể xâm nhập vào máu, gây viêm mạch máu, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim và làm tăng nguy cơ đông máu.

Nghiên cứu cho thấy tiếp xúc với ô nhiễm bụi mịn làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ, suy tim và các bệnh tim mạch khác. Theo WHO, mỗi năm có khoảng 2,8 triệu người chết cho các bệnh về tim mạch liên quan đến bụi mịn.

Suy giảm hệ miễn dịch

Bụi siêu mịn chứa nhiều chất độc hại như kim loại nặng, hydrocarbon, dioxin gây rối loạn chức năng miễn dịch. Tiếp xúc thường xuyên với ô nhiễm bụi mịn khiến chúng ta dễ bị bệnh, bị nhiễm trùng kéo dài và phục hồi chậm hơn. 

Giảm trí nhớ

Nghiên cứu gần đây cho thấy bụi mịn ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ và chức năng nhận thức. Bụi mịn PM2.5 và PM1.0 có thể xâm nhập vào não qua máu hoặc qua dây thần kinh khứu giác, gây viêm não và tổn thương tế bào thần kinh.

Tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm bụi mịn làm giảm trí nhớ, suy giảm khả năng tập trung, chậm phát triển trí tuệ ở trẻ em và tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer ở người cao tuổi.

Cách làm cho không khí giảm bớt bụi mịn

Khi đã biết nguyên nhân và tác hại của bụi mịn gây ra cho sức khỏe chúng ta rồi, hãy cùng Nefa lược qua một số cách cải thiện chất lượng không khí, giảm bớt bụi mịn.

Thường xuyên vệ sinh phòng

Vệ sinh định kỳ là cách đơn giản nhất để giảm bụi mịn trong nhà. Lau chùi bằng khăn ẩm thay vì quét chổi để tránh làm bay bụi mịn trong không khí. Lọc sách không khí bằng cách thiết bị có bộ lọc HEPA giúp loại bỏ hiệu quả bụi siêu mịn.

Giặt rèm cửa, ga gối, thảm mỗi 1-2 tuần, lau sạch các bề mặt ngang như bàn, tủ, kệ sách ít nhất 2-3 lần mỗi tuần. Vệ sinh thường xuyên giúp giảm đáng kể nồng độ bụi mịn PM10 và PM2.5 trong không gian sống.

Lắp quạt thông gió

Quạt thông gió giúp tuần hoàn không khí, đẩy bụi mịn ra ngoài và đưa không khí trong lành vào. Sử dụng quạt thông gió có bộ lọc để ngăn bụi siêu mịn từ bên ngoài xâm nhập. 

Ngoài ra, quạt thông gió kết hợp cửa sổ giúp tạo luồng không khí đối lưu, giảm thiểu ô nhiễm bụi mịn trong nhà một cách tự nhiên.

#Tham khảo: Hướng dẫn lắp quạt thông gió

Sử dụng thiết bị lọc không khí chuyên dụng

Máy lọc không khí là giải pháp hiệu quả nhất để loại bỏ bụi mịn trong không gian kín. Chọn máy có bộ lọc HEPA H13 trở lên có khả năng lọc 99.97% bụi mịn PM2.5, PM1.0 và các hạt nhỏ từ 0.3 micromet.

• Một số sản phẩm Nefa gợi ý bạn sử dụng như sau:
• Máy Cấp Khí Tươi Treo Tường Nefa Airpro
• Máy Cấp Khí Tươi Âm Tường Nefa Airpro
• Máy Lọc Không Khí Cấp Khí Tươi Áp Dương 1 Chiều
• Máy Cấp Khí Tươi Hai Chiều Cửa Ngang
• Máy Cấp Khí Tươi Hồi Nhiệt Hai Chiều Cửa Trên
• Máy Lọc Không Khí Cấp Khí Tươi Hồi Nhiệt Hút Ẩm Khử Nồm

Đóng cửa phòng nếu không ở nhà

Khi ra ngoài, đóng kín cửa sổ, cửa ra vào để ngăn bụi mịn từ bên ngoài xâm nhập. Đặc biệt vào giờ cao điểm giao thông khi nồng độ bụi mịn ngoài đường cao nhất.

Sử dụng cao su cửa để chặn khe hở, ngăn bụi siêu mịn lọt vào. Mở cửa sổ thông gió vào sáng sớm hoặc tối muộn khi không khí bên ngoài sạch hơn. Biện pháp đơn giản này có thể giảm 30-50% ô nhiễm bụi mịn xâm nhập từ bên ngoài.

Hy vọng qua những chia sẻ vừa rồi của Nefa sẽ giúp bạn biết được bụi mịn là gì, tác hại của nó cũng như cách bảo vệ sức khỏe của mình trước bụi mịn. Đừng ngần ngại lan tỏa bài viết này đến với nhiều người khác cùng biết đến nếu bạn thấy hữu ích nhé.